1 |
|
“...i otro sorto di piska ta biba. Ku tantu awa i bientu asina bo no ta korda riba kalor na laman.
Presisamente pa motibu di e kalor kontinuamente ku bo por evit pa un gran parti no ta nesesario pa gasta energa manera hendenan di un tera friu ta hasi boka kayou of ku zundra-mentu. Bisti yas, kita yas, den kas ta kayente afo na kaya ta friu, un kambio di temperatura konstantemente.
Ta warda tur kombersashon te ora bo ta bon ser den kas tras di porta ser of bentananan ku glas dbel.
Na Antia di otro banda bo ta gosa tantu paden f paf di kas di e naturalesa i bida ta sigu muchu mas uniform.
Bo ta sinta konbers bou di palu na fresku f den un veranda di e kas, mientras para i lagadishinan ta bai bini for di trankeranan
8...”
|
|
2 |
|
“... pa tradusi proverbionan di tur pais, Bukinan di proverbio internasional pa konos kultura, kustumber i moda di bida. No solamente pasobra e ta edukativo pero pasobra e ta interesante tambe. Mas mi no ke bisa ariba e asuntu aki. Suku no sa gaba su mes. E buki no ta un kopia di kalke otro eskritor di proverbio ma e ta komplet e trabou di pater Brenneker di e proverbionan ku el a haa na Krsou. Tantu e proverbionan mes komo e splikashon di kada un ta diferente. E buki aki ta turna un lug humilde banda di e obranan maestral di etnografa i kultura Antiano di Sr. A. Maduro i pader Brenneker.
Peter Hoefnagels.
10...”
|
|
3 |
|
“...ta bai Aruba i e Boneriano ta bolbe Bonaire. E Islanan Ariba, ku tambe ta pertenes na Antias ta forma un otro grupo atrobe i nan idioma tambe ta henteramente otro. Aya riba ta Ingles ta nan idioma maternal. Promenan ay tabatin un grupito chikitu di hende na Krsou ku kasi semper tabata papia Hulandes na nan kas i ku nan amigunan i komo e tempu aya ta e hendenan aki so tabata den gobiernu, nan no tabata papia nada otro sino Hulandes. Meskos tabata na Islanan Ariba, e hendenan ta papia Ingels i banda di Ingles nan tabata papia Hulandes i no papiamentu manera e tres otro Islanan di Antias. Awor e situashon a kambia i hopi di esnan ku tabata papia Hulandes so ta papia Papiamentu tambe i na Isla ariba tin hopi hende ku ta papia i komprend Papiamentu bon, maske ku nan un ku otro ta papia Ingles. En todo kaso i kon ku bo mira e, e nashonalidat ta bini na di dos lug, pasobra kada un di nan ta sinti nan yu di e lug kaminda el a nase.
Ami mes a yega di pasa algu por estilo, ku na e momentu ku el a...”
|
|
4 |
|
“...AWA =WATER:
TRAHA DAM, WARDA AWA:
Een dam bouwen om regen op te vangen. Een appeltje voor de dorst. Pone un kos un banda pa maan.
Ta masha nesesario pa un hende krda riba dia di maan, ora ku e no por traha mas.
Si bo no traha dam, tur e awa ku yobe te kuri bai laman i bo ta keda sin awa. Meskos ta, si bo no pone un kos un banda pa maan ora bo bira bieu i no por traha mas, ta miseria so lo bo pasa, pasobra bo no tin nada pa pasa man aden.
E TA HOGA DEN POKO AWA:
Hij verdrinkt in weinig water.
Hij is gauw op zijn teentjes getrapt. Hij wordt gauw boos.
Poko kos ta daa su beis. E ta rabia masha lih; Pa un chin-chan kos e ta rabia.
AWA A PASA HARINA F E TA BOU DI SU AWA:
Meer meel dan water. Hij is boven zijn theewater.
Hij heeft meer gedronken dan goed voor hem is. Dronken.
El a bebe mas tantu ku ta bon pa e. E ta burachi.
LOKE NO BAI NA AWA TA BAI NA HARINA:
Wat men niet uitgeeft aan water, geeft mn uit aan meel.
Hoe je ook op je centen let, op de een of ander manier geef je het toch uit....”
|
|
5 |
|
“...Pa bon ku bo ta wak bo snnan, di un of otro manera tg bo ta-gasta e. Loke bo spar di e banda aki, bo ta gasta na e otro banda.
NO TIN AWA PA LABA E:
Er is geen water om hem te wassen.
Niets kan hem meer redden.
No tin skapatorio pa e mas. Ta un milager so por yuda e.
EL A KOHE AWA BLOU:
Hij heeft blauw water gepakt.
Hij is de pineut. Hij is de sigaar.
El a frega, no tin awa pa laba e mas.
KU AWA NA WOWO:
Met water in de ogen. Met tranen in de ogen.
Ku awa na wowo el a bini serka mi. Met tranen in de ogen, kwam zij bij mij. Met de ogen vol tranen.
AWA A BAI LARGU:
Het heeft al een hele poos niet geregend.
Ya ta basta tempu ku awa no a kai.
AWADILALI:
Slappe koude koffie. (slootwater).
15...”
|
|
6 |
|
“...daarentegen zoekt het vlakke land en niet de klippen op.
Het bloed kruipt waar het niet gaan kan.
Un hende semper ta duna preferensha na un amigu f su famianan i no na un hende ku ta strao pa e.
Un hende ta krda riba su mes prom ku riba otro.
Kompar: Kamisa ta mas peg ku saya. Un kabritu por subi seru bon; baranka i serunan ta su kuki i e ta prefer seru i no un sabana plat. Aki na Krsou nos tin mas baranka i seru ku na Hulanda. Krsou tin seru, baranka i bordo di baranka na kanti-dat.
Di otro banda karn no por ku seru i ta gusta kana kome kabes abou riba sabananan f tera plat i ta konos ku karn ta keda kana oranan largu te hasta perd kaminda i no por bolbe su kas mas. Un manera pa tee karn serka kas di su doo ta pa de bes
33...”
|
|
7 |
|
“...kambia i ku awor kasi no ta papia di shon mas.
NAN TABATA MANERA SALDINCHI NA BLEKI:
Zij waren als haringen in een ton.
Ora ku hopi hende ta biba den un kas chikitu huntu, nan ta usa e proverbio aki. Promenan aya nan tabata yama e Arabirnan ku a bini Korsou i ku tabata okup nan ku kumpra i bende sombr di kabana Arabir na bleki, pa ki motibu mi no sa.
ETA MANERA UN SKORPION DEK:
Hij is als een schorpioen met jong.
E ta masha shagrein. Hij is een chagrijnige vent. E ta para kla, pa ken ku pasa banda di e, e pika.
59...”
|
|
8 |
|
“...staat er niet zo goed voor op zijn werk. Hij heeft geen geld = Eno tin sn f e ta mal par pa loke a pasa e poko tempu pas.
PALU FRIU:
Een slappe man. Fig: Slappe lui. Palu friu = ijslollie.
E TA KANDELA:
Hij is warm, heet.
E ta hmber potente. Nt kontrali di palu friu.
BARIKA YEN:
Een volle buik.
Mi a duna e mi barika yen = Ik heb hem flink uitgescholden. Kompara e ku e ekspreshon hulandes Ik heb hem zijn vet gegeven. Barika yen, kurason kontentu. Een volle buik met een blijde hart.
KUCH DI DOS BANDA:
Een mes dat aan beide kanten snijdt.
Un hende ku dos lenga. Ora ta komben e ta bisa asina i despues e ta bisa henteramente otro. Bo mester tene kuenta ku un hende asina, pasobra bo no sa nunka kon bo ta par serka e. E ekspreshon hulandes het mes snijdt aan twee kanten tin un nifikas-hon henteramente diferente.
71...”
|
|
9 |
|
“...(awa di Ref) pa traha kaminda i Rochi tabata keda nt pabou di hospital, unda awor Pater Eeuwensweg ta keda. Rochi sigur tin relashon ku e palabra Hulandes rotzooi.
Hendenan grandi ta bisa e proverbio aki pa nan mes, ora nan ta sinti nan mes bieu i ku nan no ta sirbi mas. Meskos ta pasa ku un ponchi bieu ku no ta sirbi mas. E bieunan ta hasi bofn di nan mes, pasobra ya nan no ta sirbi mas.
AMOR NO MESTER BINI DI UN BANDA SO:
Liefde moet niet alleen van een kant komen.
Amor no por bini di un banda so. Pa tin amor mester tin dos f mas hende. Amor mester bini di por lo menos dos banda pa bo tin berdadero amor.
112...”
|
|
10 |
|
“...kiko tur e kosnan aki ke men, nan a duna mi e splikashon ku mi a duna e proverbio mas ariba. E otro palabranan nunka mi no a haa sa.
EL A KEDA MANERA TA MARKA A DAL E:
Hij stond als door een oude stadspoort geslagen.
Hij stond perplex.
Di unda e proverbio aki ta bini no ta evidente.
Den tempu pas Willemstad tabatin un porta (stadspoort) nt dilanti di e pakus di Penha & Zonen. Tempu nan a tira e batrei abou naturalmente e Stadspoort tambe a desparse. Te ainda tin un porta chikitu, porta di Sort, banda di warda di polis na Wil-helminaplein ma si nan ta sera e tur anochi mi no sa.
HERA MICHI, KOME MM:
Michi gemist, maar Mm geraakt.
Zijn doel heeft hij gemist, maar hij heeft toch iets anders er voor gekregen.
Loke el a bai buska el a perde, pero el a haa un otro kos na su lug.
LEI PAUN, LEIPA TUR:
Wet voor een, wet voor allen.
Gelijke monniken, gelijke kappen.
114...”
|
|
11 |
|
“...Lei ta pa tur hende. No mester midi ku dos midi, sino ta bini deskriminashon.
LEI DITRKTU:
Wet van de trechter. (Wijd boven en smal onder)
Hanchu ariba i smal abou.
Tur kos pa ami, nada pa sobr. Den publisidat e lei di trktu ta konta: esun ku haa algu di konta prom ta sali gan; esnan ku hasi e anunsio maan, ta sali chik.
LEI DI TORTO:
Wet voor eenoog.
Un kos masha inhustu. Un torto ta mira blo un banda so. En ko-nekshon ku kruminalidat di esnan ku poder bo por bisa: Husti-sia ta siegu i polis ta torto.
PALU GRANDI MESTER KAI, PA CHIK KRESE:
Grote bomen moeten omvallen, opdat jonge bomen opgroeien.
Bieunan nan mester traha kaminda pa hobennan. Na Krsou nos ta haa varios bes, ku un hende pasobra e tin hopi eksperensia ta sigui traha su mes trabou despues di su pinshon, ku ofisialmente ta ku sinkuenta i sinku aa. E talento nan nobo no ta rekonos.
E proverbio aki ta sali for di un situashon di emergensia. Despues ku un hende a haa su pinshon, hopi biaha e ta haa un otro trabou aserka ku ta...”
|
|
12 |
|
“...negativo di loke el a hasi. Mas parti e hendenan ku ta skupi, ta esnan ku posishon mas haltu den e sosiedat.
BULA PIPA:
Over pijpen springen. Ontwijken.
Trata di no kumpli ku un kompromiso ku bo a hasi algun tempu pas. El a trata na bula pipa pa e kos. Bula pipa ta un ekspreshon di ultimo tempu, alomenos despues ku Shell a bin es-tables su mes na Krsou na prinsipio di siglo binti. Riba Isla (asina e rafinaderia yama den boka di pueblo) bo ta haa hopi pipa di tur tamao i ku largura sin fin pon banda di otro pa diferente usonan. I e tempunan ay, si bo tabatin pur, bo tabata haa bo ta bula pipa sin fin pa bo yega kaminda bo tabata bai un poko mas lih.
117...”
|
|
13 |
|
“...hoer; maar nu het een blank meisje betreft, is haar een ongeluk overkomen).
Un proverbio tipiko pa un sosiedat di varios rasa.
MIH UN BON BIB, KU UN MAL KAS:
Beter een goed concubinaat, dan een slechte echtgenoot.
Na Krsou dn hopi muh ku ta haa yu sin kasa. No solamente nan ta haa yu sin kasa, ma hasta tin ku a haa mas yu ku otro tata, de la manera ku nan tin mas yu ku diferente homber.
Te ora ku e muh tabatin un hmber so, hopi bes ta pasa ku e hmber aki ta pasa ei banda de bes en kuando. Di moda ku un pareha ku ta biba stdi ku otro, nan ta konsider komo un bon bib.
Kasamentu ta kita libertat di e muh. En kambio e hmber ta keda ku su libertat Sur-americano. Den un situashon asina no ta strao ku un bib asina ta hopi bes di apresi.
NO ZUNDRA MI, MI NO TA BO KOMBLES:
Scheldt me niet uit, ik ben je maitresse niet.
E proverbio aki tambe ta trese na kla, kuantu mas e muh kas ta sinti e riba e muh ku su kas ta biba ku ne.
Ma tambe kon nan ta aksept e muh djafo i di e lug humilde ku e tin for di...”
|
|
14 |
|
“...lenga a los. Na Hulandes: Hij heeft lang gewacht om te leren praten, maar nu praat hij vlot.
TIN MAS LOKO TA KANA AFO, KU TIN DEN MONTE-KRISTU(RUSTOORD)
Er lopen meer gekken op straat, dan er in Rustoord zijn.
Tin mas kos di loko ta pasa tur dia riba kaya ku ta pasa den Montekristu. Montekristu tabata un hospital pa hendenan ku un enfermedat mental. E tabata situ na awa di Ref, tras di e pomp di gasolin na PaterEeuwensweg. Basta tempu pas nan a traha un klnika nobo tras di Isla na Schottegatweg banda di Peter Stuyvesant College. Na prinsipio e hospital aki tabata yama Rustoord, awor nan a kambia su nmber pa Dr. Capriles Kliniek.
E TABATA KANA KU SU MORTO TRAS DI SU OREA:
Hij liep met zijn dood achter zijn oren.
E tabata bon di salud, sin tabata sinti nada, di repente e ta kai dal su kabes i keda morto ei bou. Kasi por bisa den un kaso asina: Hij lag daar gezond en dood. (E tabata drumi ei bou sano i morto).
Mi konos un kaso asina ku a pasa ku un Aleman algn aa pas. Un djadumingu atardi mi...”
|
|
15 |
|
“...pasa i kuminda mi, ya tabata drum morto banda di Recreation Park. Loke a pasa ta ku su motosaikel a slep den e lorada pa bai Ref i el a kai dal su kabes na asera i keda morto riba kaya.
DESGRASIA TA TRAS DI PORTA:
Een ongeluk is achter de deur.
Een ongeluk ligt in een klein hoekje.
Un hende semper mester ta alerta, pasobra e no sa nunka ki ora un desgrasia por pasa e. Bo por sali for di kas bon bon i na kaminda un uto a dal bo, bo por slep riba un kaska di bakoba i kai kibra un pia of un man etc. etc.
MAS MECHA KU SEBU:
Meer katoen dan kaarsvet. Het loont niet.
Un kos ku no ta bale la pena. Un kos ku no ta kumbini bo. E kos ta bai sal bo mas mecha ku sebu .Je gaat er meer geld insteken, dan dat je eruit kan halen. E kos ei ta duna mas dolor di kabes, ku e plesir ku bo por haa af.
SI MI NO YEGA AWE, MI TA YEGA MAAN:
Kom ik er vandaag niet, dan kom ik er morgen wel.
Un hende ku nunka tin pur. Un hende sin ni un sorto di kom-promiso. Semper e ta hasi tur kos na su sosiegu i nunka tin pur....”
|
|
16 |
|
“...duna di konos, ku e lug ta for di peliger i e ta fuerte manera un kareda di kas.
Nan a yega di konta mi, ku durante di un bombardeo den e segundo gera mundial, un dje wardanan a bisa un muh ku tabata masha spant den un schuilkelder na Liverpool, ku aki e tabata mes safe ku un kareda di kas i ku nada no por pasa i e no tin nodi di ta spant. E mener aki a bisa mi ku e no tabata sabi unda hinka su kara, ora ku despues di e bombardeo i nan a sali for di e schuilkelder nan a haa tur kasnan na tur dos banda di kaya plat bent abou.
150...”
|
|