| 1 |
 |
“...warawara bula bai e chuchubi ta keda persigui e pa basta ora largu.
Awor un chiste ku mi a yega di tende hopi aa pas i segn un amigu di mi e kos aki a pasa di berdat. Hopi aa pas tabatin un forleser ku tur mainta tabata bai hospital pa mira ku e dia ei no tabatin ningn morto pa e por kumins hasi e preparashonnan pa deramentu. Kasi semper tabatin un of mas morto, pero riba e dia aki no tabatin ningn i tristu nos hmber a sali for di hospital pa bai su kas. Na kaminda, un mucha hmber di mas f menos sinku f seis aa a ranka sali for di hanchi di Carthagena nt na momentu ku un outo tabata pasa. E mucha aki lo a muri sigur, si no ta pa un hmber ku a tira man riba dje i ranka e for di dilanti di e outo. E forleser i hopi otro hende a para mira e kos aki sosode i e forleser a bisa e hmber ku a salba e mucha su bida: mi amigu, bo a kita un bolchi for di mi boka. Asina atro-be nos por mira ku tristesa di un ta alegria pa otro.
MAS TANTU LANA UN KACHO TIN, MAS TANTU PRU-GA E TIN:
Hoe meer haren een hond...”
|
|
| 2 |
 |
“...KOMEHEIN TA TRAHA SU KAS PA PRIKICHI BIBA ADEN.
Witte mieren bouwen hun huis en de parkiet woont erin.
Ezels dragen de haver, maar de paarden eten ze op.
Mester tin bobo pa sabi por biba.
Komehein semper ta traha su kas (nshi) na mondi den tronkn di palunan. Prikichi ta usa nan kas pa traha su nshi i buta su webunan aden. Un prikichi ta buta sinku f seis webu kada bia-ha i nan ta brui tur, pesei nan tin mester di un nshi grandi i fuerte.
TA CHA TIGER ESEI:
Hij is een tijger baas.
Hij is een geslepen kerel.
Kompara e ku E ta un gai bibu. Si bo no tene kuenta ku ne, e ta kohe bo un kara abou.
CHUBATU DI GUENGU: Een branie. Een toffe jongen.
Un gai ku bo por konta ku ne.
TADJAKA ESEI:
Hij is een gladde aal.
Kompara e E ta un gai bibu, f E ta un cha tiger.
Tur tres ta nifk meskos. Tur tres ta trata riba hende ku bo
46...”
|
|
| 3 |
 |
“...PLAKA = GELD
Antes e muhnan ku tabata bende kos na baki riba kaya tabata usa e siguiente ekspreshonnan pa duna di konose, kuantu nan kosnan tabata kosta. Awendia nan a bai for di moda i mi tin si-gur ku masha hopi hende no konose nan mas.
Un sn chiki
Un sn grandi Tres sn chik Dos sen grandi Un plaka grandi Dos plaka Skapa depchi Seis sn grandi.
Tres plaka Kuater plaka Depchi Sinku plaka Diestres sn grandi Un ria Shete plaka Ocho plaka Nuebe plaka Dies plaka Diesun plaka Doria
Doria un plaka Doria dosplaka Doria tres plaka Doria kuater plaka Kuarenta sn Doria sinku plaka Treria
Doria shete plaka Un guiotin Treria kuater plaka Un guiotin ku dos plaka Kuater ria
= Een halve cent
= Een cent = Anderhalvecent = Twee centen
= Twee-en-halve-cent (Muntstuk) = Vijfcenten = Vijf centen (Stuiver)
= Zes centen
= Zeven-en-een-halve cent = Tien centen = Dubbeltje
= Twaalf-en-een-halve-cent = Dertien centen.
= V ij tien centen = IT/2 cent = 20 centen = 22'/2 cent = 25 centen = 27 V2 cent = 30 centen =...”
|
|
| 4 |
 |
“...Un chiln = 62V2 cent
Kuater ria dos plaka = 65 centen
Kuater ria tres plaka = 671/2 cent
Kuater ria kuater plaka = 70 centen
Sinku ria = 75 centen
Sinku ria dos plaka = 80 centen
Sinku ria sinku plaka 871/2 cent
Seis ria 90 centen
Seis ria dos plaka = 95 centen
Un florin (un heldu) = 1 gulden
Ocho ria = 1,20 gulden
Mei fuert = 1,25
Ocho ria kuater plaka = 1,30
Nuebe ria = 1,35
Tre guiotin = 1,50
Tre guiotin sinku plaka = l,62'/2
Tre guiotin ku dies plaka = 1,75
Tre guiotin ku doria = 1,80
Tre guiotin ku doria dosplaka = 1,85
Un patn = 2,00
Un patn ku doria = 2,30
Un fuerte = 2,50
91...”
|
|
| 5 |
 |
“...karga muchu speransa.
E proverbio aki lo no perde su balor pa denunsi e poder kolo-nialismo di Hulanda i loke a sobra di e posishon despues.
Mi a yega di tende e proverbio aki mas ku sesenta aa pas den forma di kantika, tempu ku te ainda nan tabata bora den Seru di Santa Barbara (Tafelberg), pa bula wama ku dinamit, na man. Prom ku mi sigu, mi ke duna un splikashon kon e trabou ei tabata bai. Riba bordo di un baranka ku wama aden, bo tabata topa tin biaha komo binti hmber f mas ku e bornan di stal den nan man, mientras un otro binti hmber tabata bati e bornan ku mukel di kuater liber pis te ora nan yega na e profundidat ku e burakunan mester ta. Esnan ku ta tene e bornan, despues di un par di sla, mester bira e bor un dos biaha rond den nan man sino e bor ta pega. Ademas nan mester tira poko awa den e buraku kada biaha. Ora esnan ku ta bati kansa, nan ta troka i esnan ku tabata bati ta bai tene bor i esnan ku tabata tene ta bai bati.
Manera tabata kustumber e tempunan aya tur kaminda, e ...”
|
|
| 6 |
 |
“...sali chik.
LEI DI TORTO:
Wet voor eenoog.
Un kos masha inhustu. Un torto ta mira blo un banda so. En ko-nekshon ku kruminalidat di esnan ku poder bo por bisa: Husti-sia ta siegu i polis ta torto.
PALU GRANDI MESTER KAI, PA CHIK KRESE:
Grote bomen moeten omvallen, opdat jonge bomen opgroeien.
Bieunan nan mester traha kaminda pa hobennan. Na Krsou nos ta haa varios bes, ku un hende pasobra e tin hopi eksperensia ta sigui traha su mes trabou despues di su pinshon, ku ofisialmente ta ku sinkuenta i sinku aa. E talento nan nobo no ta rekonos.
E proverbio aki ta sali for di un situashon di emergensia. Despues ku un hende a haa su pinshon, hopi biaha e ta haa un otro trabou aserka ku ta stroba e muchanan ku ta kaba di kita skol, f esnan ku tin un empleo no por haa promoshon. Semper tin keho ku no tin basta trabou pa tur e muchanan ku ta kaba skol.
115...”
|
|
| 7 |
 |
“...Na Ingles: Make ducks and drakes.
Tira un piedra plat riba laman pa e keda bula un sinku f seis biaha riba awa prom ku e senk. Pakiko e yama un funchi un guiambo mi no sa.
SI BO KAS TIN RAMPI DI GLAS, BO NO POR TIRA PIEDRA:
Als je in een glazen huis woont, moetje niet met stenen gooien: Vergelijk: Hij woont in een glazen huis. (E ta biba den un kas di glas.)
Ora bo mes tin un kos ku no por mira lus di solo, bo no por papia malu di otro, pasobra di bo mes por ta tras. Por sali un piedra i dal un di bo rampinan di glas kibra.
SI BO SKUPI NA SHELU, E TA KAI DEN BO MES KARA:
Als je tegen de hemel spuwt, valt het in je eigen gezicht.
Ora un hende lanta kontra di un otro, hopi bes e mes ta risibi e resultadonan negativo di loke el a hasi. Mas parti e hendenan ku ta skupi, ta esnan ku posishon mas haltu den e sosiedat.
BULA PIPA:
Over pijpen springen. Ontwijken.
Trata di no kumpli ku un kompromiso ku bo a hasi algun tempu pas. El a trata na bula pipa pa e kos. Bula pipa ta un ekspreshon di ultimo...”
|
|
| 8 |
 |
“...niet. Seor Maduro, ku ta sita un vershon Spao tambe, ta papia di amor bieu no ta frusa.
TUR DIA NO TA LECHI DUSHI:
Elke dag is het geen zoete melk. Het is niet altijd feest.
Tur dia no ta meskos. Tin dia bon i tin dia malu. Tur dia no ta djadumingu. Awe ta di mi, maan ta di bo. Awe bo tin suerte, ma no ta keda semper asina.
WAK Z:
Waken voor de vampier.
Segun tradishon Ez tabata un para of vampir ku tabata bini den anochi i kohe yunan ku a kaba di nase bai ku nan. Te na ku-minsamentu di siglo binti tabata kustumber ku hendenan tabata keda lant anochi pa wak Ez te dia ku e yuchi hasi ocho dia. Despues di ocho dia Ez no ta bini mas i e peliger a pasa i e yuchi a skapa. Tabata moda ku e hendenan tabata laga traha un bolo i buta un boter di bibida kla pa wakdonan di Ez. Awendia e kustumber el a bai for di moda.
Volgens de overlevering was de Ez een soort roofvogel of vampier die alleen op pasgeboren babies aast. Tot in het begin van de twintigste eeuw was het gebruikelijk dat men de wacht hield...”
|
|
| 9 |
 |
“...un shf ku semper tabata bishita tur e bokanan di trabou f kaminda e trahadornan tabata traha na seru un f dos bes pa siman, pero nunka e tabatin un ora fiho pa bai seru. Sea tabata pa kohe e hendenan di sorpresa, mi no sa. Pero pareu ku el a sali for di su kantor i yega na pia di seru, e trahador na pia di seru ta duna un sial i mesora e winchman ta mira f mih dicho ta sa ku e bas ta na kaminda i mesora e ta bisa e hende ku ta mas serka di e laman ta yena i asina un boka ta bisa otro, te ku e sinku f seishen trahadornan di seru tabata sa ku e bas tabata na kaminda prom ku el a yega seru. Inglesnan tabata ya e sistema aki Bush-telephone.
In de mijnen van de Tafelberg op Santa Barbara hadden de arbeiders de goede gewoonte om elkaar in kennis te stellen als er gevaar dreigde dat de grote baas op komst was met de woorden laman tayena.
Wij hadden een baas, die de quarries twee of drie keer per week bezocht om te zien hoe het met de groeven ging, ;maar hij liet nooit van te voren weten wanneer...”
|
|
| 10 |
 |
“...GIVE HIM AN INCH, AND HE WILL TAKE AN ELL:
A Is men hem een vinger geeft, neemt hij de hele hand.
Si bo duna e un dede, e ta turna tur sinku.
WHAT IS BRED IN THE BONE WILL NOT COME OUT OF THE FLESH:
Een vos verliest wel zijn haren maar niet zijn streken.
Buriku bieu no ta laga maya.
SAFETY FIRST:
Voorzichtigheid is de moeder van de porseleinkast.
Siguransa ta mata konfiansa.
THERE IS NOTHING NEW UNDER THE SUN:
Daar is niets nieuw onder de zon.
No tin nada nobo bou di solo.
Un bon ehmpel pa e proverbio aki ta lo siguiente: Dia 26 di November 1984 e tanker Ingles Almak di 33.229,9 Ton mas f menos, a kousa un kalamidat den haf di Willemstad ora e tabata drenta. Pa un motibu f otro e barku no a tende na su timn mas i dal kontra waf di Scharloo i hera di destru dos tou-bot ku tabata mar na e waf. E tanker mes a haa un buraku basta grandi na su kustia i a plama mas ku 3000 Ton di zeta kru-du den haf. Un desastre nunka bisto.
Pero tg no ta prom biaha ku un kos asina a pasa den nos haf. Mas ku...”
|
|
